موازنه نهادی قدرت در جامعه سنتی ایران (بازخوانی تحولات ایران از صفویه تا قاجاریه براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی)

نوع مقاله : کرسی ترویجی

نویسنده

گروه مطالعات زنان، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/ijdli.2016.20168

چکیده

در این مقاله تلاش می‌شود در مقابل گفتمان غالب در جامعه شناسی تاریخی جامعه ایران، مبتنی بر خودکامگی و اسبتدادزدگی تاریخی جامعه ایران و غیاب تاریخی نیروهای مستقل و موثر اجتماعی، براساس «رویکرد نهادگرایی تاریخی»، برای ارائه یک روایت بدیل از تحولات جامعه ایران، نشان داده شود که چگونه شکل‌گیری حکومت صفویه به عنوان یک «بزنگاه مهم» تاریخی براساس الگوی «توالی‌های واکنشی» و با به جنبش درآوردن زنجیره‌ای از رخدادها، زمینه‌ساز ظهور نیروهای اجتماعی مستقل و موثری شد که منجر به پیکربندی نهادی خاصی در دوره قاجاریه شدند. این پیکربندی نهادی، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیده‌ای از روابط متقابل بین چهار نهاد اصلی یعنی حکومت مرکزی، روحانیت، بازار و ایلات و قبایل بود که حاصل آن تعادل نهادی نسبتا پایداری بین این نهادها بود. این تعادل نهادی نه ناشی از سلطه یک نهاد بر نهادهای دیگر بلکه محصول موازنه قدرت بین این نهادها بود. این میراث نهادی، براساس «مکانیسم‌های قدرت محور»، بازتولید می‌شد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار