تحلیل پیش‌فرض‌های شرط‌بندی پاسکال (آیا ایمان به خداوند، قمار است؟)

نوع مقاله : کرسی ترویجی

نویسنده

گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/ijdli.2017.20061

چکیده

در رابطه ایمان و عقلانیت و یا براهین اثبات خداوند، دیدگاه بلز پاسکال معرکه آراء است. از جهتی ایمان به خداوند را بر عقل عملی و مصلحت اندیش، بنا می‌کند و پاسکال متواضعانه تلاش دارد تا نه از وجود خدا در نفس‌الامر دفاع کند بلکه از این امر دفاع کند که اگر کسی به خداوند معتقد باشد ایمان او ناعقلانی نیست بلکه کاملاً موجه است. تنها براساس آنچه او شرط‌بندی نام می‌نهد. شرط‌بندی در مورد اینکه اگر خدایی باشد یا نباشد چه بُرد و باختی در انتظار ماست (وضعیتی که هر قماری با آن روبرو است).
این مقاله در پی آن است که برخی مفروضات و اصول موضوعه نامصرح شرط‌بندی پاسکال در باب ایمان دینی را تحلیل کند، مفروضاتی (الاهیاتی، منطقی/روشی، معرفت‌شناختی، اخلاقی)‌ که به نظر می‌رسد بدون پذیرش آنها شرط‌بندی او کار نمی‌کند و پیش نمی‌رود. از جمله:
 1- وجود خداوند نه ضروری است نه محال و ممتنع بلکه امری ممکن است (ایمان می‌آورم چون محتمل است نه محال است نه ضروری است).
 2- فاصله بردها و باخت‌ها در این شرط‌بندی بی‌نهایت است.
 3- خداوند ملزم به رعایت وعده هاست.
 4- هر یقینی بر شک تقدم ندارد (و هر نقدی بر نسیه مقدم نیست). و چندی دیگر.
مدعا و انگارۀ این مقاله آنست که با وجود این پیش‌فرضها ورود به شرط‌بندی پاسکال کاری دشوار است. و این سوای از اشکالاتی است که خود شریّه به تنهایی دارد.

کلیدواژه‌ها