الگوی دوگانه هژمونی یا مرجعیت در سیاست خارجی ایران: موانع و راهکارها

نوع مقاله : کرسی ترویجی

نویسنده

گروه روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/ijdli.2022.19991

چکیده

 نویسنده این مقاله با نقد دیدگاه ساختارگرای نئورئالیستی معتقد است، اگرچه الزامات ساختار نظام بین‌الملل الگوی رقابت منطقه‌ای و در مرحله‌ای بالاتر الگوی هژمونی را به نخبگان سیاست خارجی ایران توصیه می‌کند اما اولویت و هدف سیاست خارجی ایران، رقابت با قدرت‌های منطقه‌ای و یا هژمون‌گرایی نیست. الزامات ناشی از  فرهنگ و تمدن ایرانی، تجربیات تاریخی، روندهای داخلی و نظام باورهای نخبگان سیاسی در جمهوری اسلامی، الگوی همسایگی را به عنوان هدف ایدئال برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی تجویز می‌کند که این الگو با الگوی هژمونی به غایت متفاوت است.
اراده به مرجعیت تداعی کننده هژمون طلبی است اما محصول طبیعی همسایگی مرجعیت منطقه ای است که به صورتی اجتناب ناپذیر برای کشوری که آغازگر سیاست همسایگی است، حاصل می‌شود. مرجعیت، درست بر خلاف راهبرد هژمونی از مؤلفه‌های فرهنگی و انسانی و نه مؤلفه‌های مادی آغاز می‌شود  و محصولی مادی و عینی می‌یابد.

کلیدواژه‌ها