تبیین چالش‌های خط‌مشی‌‌گذاری زیست‌محیطی ایران

رشته خط مشی‌گذاری عمومی به عنوان یک دانش مسئله‌‌‌-محور، با هدف حلّ مسائل عمومی شکل گرفت. حال این سوال وجود دارد که چگونه می‌توان مسائل و چالش‌های خط‌مشی‌‌گذاری عمومی- که خود به‌دنبال حل مسائل عمومی است- را واکاوی و ارائه نمود؟ چنانچه نظام خط‌مشی‌‌گذاری عمومی خود در درون خود از مسائل و مشکلاتی رنج برد، طبعاً در حلّ مسائل عمومی شهروندان اثربخشی لازم را نخواهد داشت و شاید عدم اشراف و شناخت مسائل خط‌مشی‌‌گذاری عمومی یکی از ریشه‌های اصلی عدم توفیق نظام خط‌مشی‌‌گذاری کشور به حلّ مسائل عمومی جامعه باشد. از آنجا که سطح تبیین‌گری چنین چارچوبی از طریق تطبیق با یکی از موضوعات متداول در کشور افزایش خواهد یافت، لذا پژوهش حاضر پس از معرّفی چارچوب نظری استخراج چالش‌های خط‌مشی‌‌گذاری عمومی، به تطبیق آن با مسائل و خط‌مشی‌‌های زیست‌محیطی خواهد پرداخت تا از این رهگذر مهم‌ترین چالش‌های خط‌مشی‌‌گذاری زیست‌محیطی شناسایی شوند. بدین منظور از رهگذر به کارگیری روش کیفی تحلیل مضمون و انجام مصاحبه با 16 نفر از خبرگان و بررسی اسناد بالادستی محیط زیست، مضامین اصلی و فرعی چالش‌های خط‌مشی‌‌گذاری در قالب «دوگان»‌ها استخراج شد. از مهمترین مضامین اصلی بدست آمده می‌توان به دوگان دانش کنش، دوگان گرایش کنش، دوگان نشانه ریشه، دوگان حفاظت توسعه، دوگان کالای اساسی کالای لوکس، دوگان تعامل تحفّظ و دوگان ساختار کارکرد در خط‌مشی‌‌گذاری زیست‌محیطی ایران اشاره کرد.